ถั่งเช่า งานวิจัยและสรรพคุณ 21 ข้อ

ชื่อสมุนไพร ถั่งเช่า
ชื่ออื่นๆ ตังถั่งเช่า (dong Chong Cao), ตังถั่งแห่เช่า (dong Chong Xia Cao), หญ้าหนอน, หนอนถั่งเช่า
ชื่อวิทยาศาสตร์ Ophiocordyceps sinensis

ถิ่นกำเนิดถั่งเช่า

ถั่งเช่า หรือ ตังถั่งเช่า พบได้ แถบทุ่งหญ้าประเทศจีน (ธิเบต), เนปาล, ภูฎาน ในระดับความสูง 10000 -12000 ฟุต จากระดับน้ำทะเล แต่ในปัจจุบันมีการเพาะเลี้ยงถั่งเช่า  ส่วนใหญ่การเพาะเห็ดถั่งเช่าจะอยู่ในบริเวณภาคใต้ของมณฑลชิงไห่ เขตซานโตวในธิเบต มณฑลเสฉาน ยูนนาน และกุ้ยโจว ถือได่ว่าถั่งเช้าเป็น “ทองคำแห่งสมุนไพรจีน”

ประโยชน์และสรรพคุณถั่งเช่า

1. ช่วยเสริมสมรรถภาพทางเพศ
2. มีฤทธิ์บำรุงกำลังทางเพศ
3. ช่วยให้อสุจิแข็งแรง
4. ให้มีเลือดไปเลี้ยงอวัยวะเพศมากขึ้น
5. สามารถช่วยเพิ่มปริมาณของสเปิร์มในอสุจิได้
   
6. ช่วยปรับการทำงานของหัวใจ  
7. ช่วยบรรเทาอาการหัวใจขาดออกซิเจน
8. ช่วยเพิ่มออกซิเจนให้หัวใจได้
9. เสริมสร้างการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน 
   
10. ต่อต้านการเกิดมะเร็ง
11. ช่วยป้องกันการเกิดและการแพร่กระจายของเนื้อร้าย
12. ช่วยควบคุมระดับไขมันในเลือด
13. ช่วยลดคอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอร์ไรด์ 
14. ช่วยฟื้นฟูการทำงานของไต สำหรับผู้ป่วยโรคไตเรื้อรัง
15. ช่วยทำให้สุขภาพไตดีขึ้น 
16. เสริมสร้างการทำงานของตับ
17. ช่วยลดผลกระทบจากสารพิษ
18. ช่วยป้องกันการเกิดพังพืดในตับ 
19. บำรุงโลหิต
20. ช่วยเสริมสร้างการทำงานของระบบโลหิต 
21. ลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ถึง 95%
    
    

รูปแบบและขนาดวิธีใช้

การใช้ประโยชน์ถั่งเช่านั้น จำเป็นสำหรับผู้ใหญ่ที่มีอายุมากกว่า 18 ปีขึ้นไป ขนาดบริโภค ในแต่ละวัน ประมาณ 3-9 กรัม
 

ลักษณะทั่วไปของถั่งเช่า

ถั่งเช่า ที่เรียกว่าหญ้าหนอน (หนอนถั่งเช่า) เพราะสมุนไพรชนิดนี้ประกอบไปด้วย 2 ส่วน ฤดูหนาวเป็นหนอน ฤดูร้อนเป็นหญ้า คือ ส่วนที่เป็นตัวหนอน ตัวหนอนของผีเสื้อ มีชื่อวิทยาศาสตร์ Hepialus armoricanus Oberthiir และบนตัวหนอนมีเห็ดชนิดหนึ่งมีชื่อวิทยาศาสตร์ Cordyceps sinensis (Berk.) Saec. หนอนชนิดนี้ในฤดูหนาวจะฝังตัวจำศีลอยู่ใต้ดินภูเขาหิมะ เมื่อน้ำแข็งเริ่มละลาย สปอร์เห็ดจะพัดไปกับน้ำแข็งที่ละลาย แล้วไปตกที่พื้นดิน จากนนั้นตัวหนอนเหล่านี้ก็จะกินสปอร์ และเมื่อฤดูร้อนสปอร์ก็เริ่มเจริญเติบโตเป็นเส้นใยโดยอาศัยการดูดสารอาหารและแร่ธาตุจากตัวหนอนนั้น เส้นใยงอกออกจากห้องของตัวหนอน และงอกออกจากปากของมัน เห็ดเหล่านี้ต้องการแสงอาทิตย์มันจึงงอกขึ้นสู่พื้นดิน รูปลักษณะภายนอกคล้ายไม้กระบอก ส่วนตัวหนอนเองก็จะค่อยๆ ตายไป อยู่ในลักษณะของหนอนตามซาก ฉะนั้น “ถั่งเช่า” ที่ใช้ทำเป็นยาก็ คือ ตัวหนอนและเห็ดที่แห้งแล้วนั่นเอง โดยถั่งเช่าที่มีคุณภาพดี ตัวหนอนต้องมีสีเหลืองสดใส และมีความยาว ขนาดใหญ่สมบูรณ์ ด้านหน้าตัดมีสีขาวแกมเหลือง และส่วนที่เป็นรา มีสีน้ำตาลเข้ม

การขยายพันธุ์ของถั่งเช่า

• เตรียมขวดแก้วสำหรับการปลูกถั่งเช่า
• เตรียมสารอาหารสำหรับเชื้อเห็ดถั่งเช่าสีทอง คือ ข้าวสังข์หยด, ปลายข้าว, ข้าวโพด.ถั่วเขียว, ถั่วเหลือง, กากถั่วเหลืองรำข้าว, ตัวหนอนไหม (ดักแด้) (บด) เพื่อมาเป็นแหล่งโปรตีน หากช่วงไหนไม่มีหนอนไหม ก็ให้ใช้ไข่แทน
• นำน้ำเปล่าที่ต้มกับมันฝรั่ง, ข้าวโพดอ่อน, ไข่ แล้วนำไปเติมในขวดที่ใส่อาหารไว้
• นำไปนึ่ง ในหม้อนึ่งความดัน ที่อุณหภูมิ 121 องศาเซลเซียส, ด้วยความดันที่ 15 ปอนด์/ตารางนิ้ว เป็นเวลา 30 นาที กรณีที่นึ่งด้วยลังถึง ให้นึ่งนานเป็นเวลา 30–40 นาที จากเมื่อน้ำเดือด, แล้วนำมาพักไว้ 1 วัน, แล้วนำมานึ่งแบบเดิมอีกครั้งหนึ่ง
• จากนั้นนำไปเขี่ยใส่เชื้อเห็ดถั่งเช่าสีทอง ลงในขวดสารอาหาร แล้วนำไปบ่งเชื้ออีก 2 อาทิตย์ ในที่มืด
• จากนั้นนำมาเลี้ยงต่อในที่ ควบคุมอุณหภูมิ ให้มีความเย็น 18 องศา ต่ออีก 2–3 เดือน จนเห็ดขึ้นเต็มที่จึงเก็บผลผลิตได้
   

องค์ประกอบทางเคมีของถั่งเช่า

ถั่งเช่ามีองค์ประกอบทางเคมีที่สำคัญคือ สารแมนนิทอล (manniton) หรือ กรดคอร์ดิเซพิก (cordycepic acid) มีปริมาณร้อยละ 7 – 29 (แตกต่างกันในระยะเจริญเติบโตต่างๆ ของดอกเห็ด) และสารคอร์ไดเซปีน (cordycepin) ซึ่งเป็นอนุพันธ์ของสารอะดีโนซีน (adenosine) นอกจากนี้ยังพบสารกลุ่มนิวคลีโอไซค์ (nucleosides) โปรตีน พอลิแซ็กคาไรค์ (polysaccharides) ไขมันสเตอรอล (syerols) วิตามิน แร่ธาตุปริมาณเล็กน้อย เป็นต้น

รูปภาพองค์ประกอบทางเคมีของถั่งเช่า

 สูตรโครงสร้างทางเคมีของสาระสำคัญบางชนิดที่พบในถั่งเช่า

การศึกษาทางเภสัชวิทยาของถั่งเช่า

มีรายงานการศึกษาฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของถั่งเช่ามากมาย ทั้งฤทธิ์กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน ต้านมะเร็งเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของหัวใจและหลอดเลือดปกป้องไตและตับ ต้านอนุมูลอิสระ เช่นเดียวกับเห็ดหลินจือ เป็นต้น

• ฤทธิ์กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน เมื่อให้สารกลุ่มพอลิแซ็กคาไรด์ที่แยกได้จากถั่งเช่าแก่หนูเมาส์โดยฉีดเข้าหลอดเลือดดำในขนาด 35 มิลลิกรัม/กิโลกรัม เป็นเวลา 5 วัน ศึกษาเภสัชจลนศาสตร์ของสารดังกล่าวในหนูเมาส์ต่อระบบภูมิคุ้มกันเทียบกับกลุ่มควบคุม พบว่าสารพอลิแซ็กคาไรด์แต่ละชนิดสามารถเพิ่มประสิทธิในการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันดัชนีม้าม (spleen index) ดัชนีนิไทมัส (thymus index) และเพิ่มประสิทธิภาพการกลืนกินของเซลล์แมคโครฟาจ (macrophages)
• ฤทธิ์ต้านมะเร็ง เมื่อให้ถั่งเช่าแก่หนูเมาส์ในขนาด 50 มิลลิกรัม/กิโลกรัม พบว่ามีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์ Hela โดยมีอัตราการเจริญเติบโต ดัชนีทิคส์ (mitotic) ความสามารถในการเจริญเติบโตของไขมันส่วนนุ่มต่ำกว่ากลุ่มควบคุม โดยตำแหน่งที่ถูกทำลายชัดเจนที่สุดคือนิวเคลียส นอกจากนี้ยังพบว่าตังถั่งเช่าในขนาด 50 มิลลิกรัม/กิโลกรัม มีฤทธิ์ยับยั้งเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาวหนูเม้าส์ รวมทั้งมีฤทธิ์ต้านเนื้องอกและยับยั้งการแพร่กระจายตามธรรมชาติของมะเร็งปอดหนู่เมาส์
• ผลต่อระบบหัวใจและหลอดเลือด  มีรายงานการศึกษาในเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจที่แยกจากกายหนูแรท  โดยใช้เซลล์ myocytes ของหนูแรทแรกเกิด สังเกตกลุ่มเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจวาดรูปเซลล์ pollex โดยใช้ตัวแปลงสัญญาณจากแสงพบว่าถั่งเช่าในขนาด 0.66  มิลลิกรัม/มิลลิลิตร สามารถชะลออัตราการเต้นของเซลล์กล้ามเนื้อหัวใจ pollex ได้ อีกการทดลองหนึ่งพบว่าสารสกัด 70% แอลกอฮอล์จากเส้นใยเห็ดของถั่งเช่ามีฤทธิ์เพิ่มการไหลเวียนของเลือดสุนัขที่ถูกดมยาสลบและลดความดันโลหิต
• ฤทธิ์ปกป้องไต  มีรายงานการศึกษาในหนูแรทที่ได้รับยาไซโคลสปอริน (cyclosporine) ซึ่งเป็นพิษต่อไตชนิดเฉียบพลัน พบว่าในผงถั่งเช่าสามารถลดพิษของยาไซโคลสปอรินที่มีต่อไต รวมทั้งลดพิษของสมุนไพรเหลยกงเถิง
• ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ชะลอความแก่ มีรายงานว่าสารสกัดถั่งเช่ามีฤทธิ์ชะลอความแก่ของหนูถีบจักรที่ถูกเหนี่ยวนำด้วย ดี-กาแล็กโตสโดยถั่งเช่าช่วยเพิ่มความทรงจำในหนูแก่ เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของตับ สมอง เม็ดเลือดแดง เอนไซม์ซุปเปอร์ออกไซด์ดิสมิวเตส (super oxide dismutase; SOD) และเลือดทั้งหมด ลดระดับเอนโซม์โมโนเอมีนออกซิเดส (malondiadehyde; MDA) ในตับและสมอ
   

การศึกษาทางพิษวิทยาของถั่งเช่า

มีรายงานการศึกษางานวิจัยถั่งเช่า เกี่ยวกับความเป็นพิษของถั่งเช่า พบว่าขนาดสูงสุดของถั่งเช่าที่หนูเมาส์สามารถทนได้คือ 45 กรัม/กิโลกรัม หรือ ประมาณ 250 เท่าของขนาดที่ใช้ในคน เมื่อให้สารสกัดถั่งเช่าโดยฉีดเข้าช่องท้องหนูเมาส์  ขนาดที่ทำให้หนูตายร้อยละ 5 (LD 50) มีค่าเท่ากับ 27.1 กรัม/กิโลกรัม เมื่อได้รับยาเกินขนาดจะมีอาการเริ่มต้นด้วยการยับยั้งทั่วไป ตามด้วยการกระตุ้นทั่วไป กระตุก ชัก และกดระบบทางเดินหายใจ นอกจากนี้ยังพบว่าถั่งเช่าไม่เป็นพิษต่อตัวอ่อน และไม่มีผลกระทบต่อการเจริญเติบโต ไม่มีฤทธิ์ทำให้กำเนิดทารกวิรูป ในหนูเมาส์

ข้อแนะนำ ข้อควรระวัง

• ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยเบาหวาน เนื่องจากตังถั่งเช่ามีฤทธิ์ลดน้ำตาลในเลือด จะไปเสริมฤทธิ์กับยาลดน้ำตาลในเลือด
• ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ได้รับยากลุ่มป้องกันการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด เนื่องจากถั่งเช่ามีฤทธิ์ต้านการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด
• ควรระวังการใช้ในผู้ป่วยที่ได้รับยากดภูมิคุ้มกัน ทั้งนี้เพราะถั่งเช่ามีฤทธิ์กระตุ้นระบบภูมิคุ้มกัน
   
  

เอกสารอ้างอิง ถั่งเช่า

1. สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล 
2. นพมาศ สุนทรเจริญนนท์, ธิดารัตน์  จันทร์ดอน, สมุนไพรถั่งเช่าช่วยเพิ่มสมรรถภาพ จริงหรือ?  บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน (ออนไลน์) วันที่ 28 กรกฎาคม 2556 เข้าถึงได้จาก http://www.pharmacy.mahidoi.ac.th/thai/knowledge.
3. สูตรการเพาะเห็ดถั่งเช่าสีทอง คณะเทคโนโลยีชีวภาพวิทยาลัยนวัตกรรมเกษตรอาหาร และเทคโนโลยีชีวภาพ มหาวิทยาลัยรังสิต
4. วิกิพีเดีย, สารานุกรมเสรี, ถั่งเช่า , (ออนไลน์) วันที่ 23 มกราคม 2557  เข้าถึงได้จาก http://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ถั่งเช่า&oldid=5308990.
5. วิชัย โชควิวัฒน, เย็นจิตร เตชะดำรงสิน, อุทัย โสธนะพันธุ์, จรัส ตั้งอร่ามวงศ์, สว่าง กอแสงเรือง, อภิญญา เวชพงศา, และคณะ ตำรับยาจีนที่ใช้บ่อยในประเทศไทย เล่ม 3 พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์ ; 2551 หน้า 411-25
6. เย็นจิตร  เตชะเภสัช, ถั่งเช่า, วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, ปีที่ 12 ฉบับที่ 1  มกราคม–เมษายน 2557, หน้า 3-16