วิธีการปลูกว่านชักมดลูก
จะใช้เหง้าแขนงหรือหัวที่มีตาสำหรับแทงยอด โดยหักแบ่งออกเป็นส่วนๆ พร้อมปลูก ระยะการปลูกประมาณ 15 - 20 ซม. ด้วยการขุดหลุมฝังเป็นช่วงๆ สำหรับแปลงขนาดใหญ่ ควรวางแนวการปลูกเป็นแถวในระยะห่างระหว่างหลุด และแถว 15 – 20 ซม. เช่นเดียวกัน

สมุนไพรว่านชักมดลูก/ว่านทรหด นิยมเก็บในช่วงฤดูหนาวจนถึงฤดูแล้ง ในระยะที่ใบเหี่ยว แห้งหมดแล้ว เพราะในช่วงนี้จะเป็นระยะที่ว่านชักมดลูกหยุดเจริญเติบโต และเก็บสะสมสารอาหาร และสารต่างๆได้อย่างเต็มที่แล้ว

องค์ประกอบทางเคมี

สารประกอบทางเคมี Curcuma xanthorrhiza พบสารกลุ่มต่างๆ ดังนี้
           กลุ่ม curcuminoids เช่น Curcumin, desmethoxycurcumin, bisdesmethoxycurcumin, hexahydrocumin, octahydocurcumin เป็นต้น
           กลุ่ม diarylheptanoids เช่น trans-1,7-diphenylhepten-5-ol, trans, teans-1,7- diphenylheptadien-5-ol, trans, trans-1.7-diphehenylheptadien-5-one, trans-1,7-diphenyl-1,3-heptadien-u-one , 5-hydroxy-7-(4-hydroxyphenyl)-1-phenyl-(1E)-1-heptene เป็นต้น
           กลุ่ม sesquiterpenes เช่น xanthorrhizol, germacrone, curzerenone, alpha-curcumene, ar-turmerone, beta-atlantone เป็นต้น

สารประกอบทางเคมี Curcuma comosa พบสารกลุ่มต่างๆ ดังต่อไปนี้
           กลุ่ม curcuminoids เช่น curumin, desmethoxycurcumin, bisdesmethoxycurumin
           กลุ่ม diarylhepttanoids เช่น 5-hydroxy-7-(4-hydroxyphenyl)-1-phenyl-(1E)-1-heptene,trans, trans-1,7-diphenylheptadien-5-ol เป็นต้น
           กลุ่ม acetophenones เช่น phloracetophenone, 4,6-dihydroxy-2-O-(beta-D- glucopyranosyl) acetophenone เป็นต้น

รูปภาพองค์ประกอบทางเคมีของว่านชักมดลูก

โครงสร้าง germacrone
ที่มา : en.wikipedia.org/wiki

 
โครงสร้าง curcumin
ที่มา : en.wikipedia.org/wiki 

โครงสร้าง desmethoxycurcumin
ที่มา : en.wikipedia.org/wiki 

โครงสร้าง bisdesmethoxycurcumin
ที่มา : en.wikipedia.org/wiki

โครงสร้าง acetophenones
ที่มา : en.wikipedia.org/wiki

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของว่านชักมดลูก

           ฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย สาร xanthorrhizoi ที่แยกได้จากผงว่านชักมดลูกชนิด xanthorrhiza มีฤทธิ์ยับยั้งเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราก่อโรคในช่องปาก โดยเฉพาะต่อเชื้อชนิด Streptococcus species ต่างๆ เทียบเท่ายามาตรฐาน chlorhexidine นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ต่อ Actinomyces viscosus (KCTC 9146) และ Porphyromonas gingivalis (W50) และ Candida albicans (ATCC10231)
           ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ สาร curcumin, desmethoxycurcumin, bisdesmethoxycurcumin, 1-(4-hydroxy-3,5-dimethoxyphenyl)-7-(4- hydroxy-3-methoxyphenyl)-(1E-,6E)-1,6-heptadiene-3,4-dione มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ โดยการยับยั้งการเกด ออโตออกซิเดชัน ของ linoleic acid
           ฤทธิ์ต้านเนื้องอก สาร alpha–curcumene, ar-turmerone, beta-atlantone และ xanthorrhizol มีฤทธิ์ต้านเนื้องอกชนิด Sarcoma 180 ascites ในหนูถีบจักร
           ฤทธิ์ต้านความเป็นพิษต่อตับ สารสกัดจากว่านชักมดลูกชนิด xanthorrhiza มีฤทธิ์ต้านความเป็นพิษต่อตับที่ถูกกระตุ้นด้วนสารพิษ
           ฤทธิ์ต่อภูมิต้านทาน ว่านชักมดลูกชนิด xanthorrhiza มีฤทธิ์กระตุ้นภูมิต้านทานโดยเพิ่มปริมาณปริมาณของ T และ B cells
           ฤทธิ์ลดไขมันในเลือด เมื่อให้หนูตะเภากินว่านชักมดลูก ทำให้เกิดภาวะ hypercholesterolaemia ด้วยสารสกัดว่านชักมดลูก ( C.comosa ) ด้วย ethyl acetate ขนาด 250–500 มก/กก พบว่ามีผลในการลดระดับ cholesterol และ triglyceride ในกระแสเลือดตามขนาดของสารสกัดที่ได้รับ ซึ่งผลดังกล่าวเกิดจากสารสกัดไปเพิ่มการกำจัด cholesterol ผ่านทางน้ำดี สารสกัดขนาด 500 มก/กก มีผลเพิ่มระดับ HDL และลดระดับ LDL ในเลือดได้อย่างมีนัยสำคัญ เมื่อให้สาร 2,4,6,-trihydroxyacetophenone (THA) ขนาด 300–600 ไมโครโมล/กก ทางกระเพาะอาหาร วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 1 สัปดาห์ แก่หนูตะเภาเพศผู้ที่ถูกเหนี่ยวนำให้เกิดภาวะ hypercholesterolaemia ที่มีระดับ cholesterol ในพลาสมามากกว่า 300 mg% ตรวจวัดระดับ cholesterol และ triglyceride ได้อย่างมีนัยสำคัญ

การศึกษาทางพิษวิทยาขอว่านชักมดลูก

พบสารชื่อโฟราซิโตฟีโนนในว่านชักมดลูกที่แสดงฤทธิ์กระตุ้นการหลั่งน้ำดี และเสริมให้มีการหลั่งกรดน้ำดีมากขึ้น จึงลดการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี สำหรับความเป็นพิษ มีการทดลองพิษเฉียบพลันและกึ่งเฉียบพลันในสัตว์ทดลอง พบว่าสารประกอบข้างต้นมีความเป็นพิษต่ำ น่าจะปลอดภัยถ้าจะพัฒนาเป็นยา 

ข้อแนะนำและข้อควรระวัง

พบรายงานเพียงชิ้นเดียวในด้านพิษวิทยา คือ garmacrone ขนาด 750 มก/กก ไม่ทำให้เกิดการตายในหนูถีบจักร

• การใช้ประโยชน์ว่านชักมดลูก ห้ามใช้ต่อต่อกันในระยะเวลายาว หรือรับประทานว่านชักมดลูกเกินขนาด อาจทำให้มีอาการปวดท้องได้
• ไม่ควรใช้สมุนไพรในผู้ป่วยที่มีปัญหาท่อน้ำดีอุดตัน เพราะเหง้าว่านหมาว้อมีฤทธิ์กระตุ้นทางเดินน้ำดี และอาจทำให้เกิดอาการเสียดท้องได้ในผู้ป่วยที่เป็นนิ่วในถุงน้ำดี
• การเก็บว่านชักมดลูก ต้องเก็บในฤดูแล้ง ประมาณเดือน 11 แรม 1 ค่ำ ไปถึงกลางเดือน 3 (เดือนไทย) ถ้าฝนตกแล้ว สรรพคุณจะน้อย ใช้รักษาไม่ค่อยได้ผล
• การต้มว่านชักมดลูกต้องต้มจนฟองยุบลง จึงจะใช้ได้ถ้ายังไม่ยุบ แสดงว่าใช้ไม่ได้ทำให้เกิดอาการเมาเบื่อ
• การใช้ว่านชักมดลูกเพื่อให้มดลูกเข้าอู่ แม่หลังคลอดต้องรอให้มีน้ำนมก่อนจึงจะใช้ได้

เอกสารอ้างอิง ว่านชักมดลูก

1. ว่านหมาว้อ.ฐานข้อมูลสมุนไพร.คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี.ออนไลน์.เข้าถึงได้จาก http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=145
2. Ridley, H.N.1967. The Flora of Malay Peninsula, vol. IV, L. Reeve &Co., London, 383pp.
3. Hooker, S.J.D.1854.Flora of British India, vol., L. Reeve &Co., London, 792PP.
4. Schumann, K. 1904. Zingiberaceae. Das Pflanzenreiclu IV. Leipzig.
5. เต็ม สมิตตินันท์ .2544.ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย พิมพ์ครั้งที่ 2 บริษัทประชาชนจำกัด กรุงเทพมหานคร หน้า 810
6. พีรศักดิ์ วรสุนทโรสถ และคณะ.ทรัพยากรพืชในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ 9:พืชให้คาร์โบไฮเดรที่ไม่ใช่เมล็ด.กทม.สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย. 2544.หน้า 97-98
7. รศ.พร้อมจิต ศรสัมพ์ .ว่านชักมดลูก.สำนักงานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
8. รังว่าน ปากช่อง, 2524.ชุมนุมว่านยาและไม้มงคล. สำนักพิมพ์หอสมุดกลาง.กรุงเทพฯ
9. Claeson,P.,Pongprayoon,U.,Sematong,T.,Tuchinada,P.,Reutrakul,V.,Soontornsaratune,P.,Taylor,w.C.1996.Non-Phenolic linear diarylheptanoids from Curcuma xanthorrhiza :a norvel type of topical anti-inflam matary agents :structure-actirity relationship , Planta Med.62(3):236-240
10. Suksam rarn. A., Eiamong , S ., Piyachaturawat,P.and Byrne,L.T.1997.A phloracctophene glucoside wlth choleretic activity from Curcuma comosa Phytochemistry 45(1):103-105
11. วุฒิ วุฒิธรรมเวช .2540.เภสัชกรรมไทย: รวมสมุนไพร พิมพ์ครั้งที่ 2 โอ.เอส.พริ้นติ้งเฮ้าส์ กรุงเทพมหานคร หน้า 480
12. พันชิตร์ มะลิสุวรรณ.2545.สมุนไพรเพื่อสุขภาพ 18 : หน้า 58-67
13. ใช้ว่านชักมดลูกผิดชนิด เป็นพิษต่อตับและไต.บทความดูแลสุขภาพ.คมชัดลึก.ออนไลน์ เข้าถึงได้จาก. http://www.komchadluek.net/news/deta:l/195439
14. ว่านชักมดลูกอบแห้ง 400 MG. รายการยานอกบัญชีหลักแห่งชาติ.บัญชีรายการยาสมุนไพรของโรงพยาบาลชลบุรี
15. ยาสตรีหลังคลอด. ประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ เรื่องบัญชียาหลักแห่งชาติ (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2555. บัญชียาหลักแห่งชาติ
16. Hwang, J.K., Shim, J.S. and Pyun ,Y.R.2000.,Antibacterial activity of xanthorrhizol from Curcuma zanthorrhiza againt oral pathogens , Fitoterapia 71 : 321-323
17. Piyachaturawat , P.,CHaroenpiboonsin , J., Toskulkao ,C.and Suksamrarn, A.1999.Reduction of plasma Cholerol by Curcuma comosa extract in hypercholesterolaemic hansters, J. Ethophamacology 66:199-204
18. Itokawa , H., Hirayama, F., Funakoshi, K. and Takeya , K.1985.Studies on the antitumor bisabolane sesquiterpenenoids isolated from Curcuma xanthorrhiza, Chem. Pharm. Bull.33(8):3488-3492
19. Yamasaki, M, Maebayashi, Y., I wase, N. and Kaneko, T.1998.Studiea on phamacologically active principles from Indonesian erude drugs. II.Hypothermic principle from Curcuma xanthorrhiza Roxb., Chem. Pharm.Bull.36(6):2075-2078
20. สาร germacrone, curcumin, desmethoxycurcumin, bisdesmethoxycurmin, acetophenones ค้าหาภาพโดย http://en.wikipedia.org/wiki/ %MCEPASTEBIN%